Sojusz Fallen

Ricko

____________________________________________________________

Biblia
____________________________________________________________

BIBLIA
*"Księga Ksiąg"
*Na początku przekazywana ustnie, spisywana od X w. p.n.e przez wielu autorów przez wiele pokoleń
*Języki: aramejski, hebrajski, grecki
*46 ksiąg Starego i 27 ksiąg Nowego Testamentu
*Gatunki literackie (kronika, saga rodu, poemat epicki, przypowieść, dialog filozoficzny, oracja, list, hymn, lament, kazanie, proroctwo, aforyzm)
*Bogactwo tematów, fabuł, motywów, wzorców osobowych
*Najdawniejsze tłumaczenia Biblii to:
- septuaginta-przekład na język grecki sporządzony w Aleksandrii w III-II w.p.n.e. na potrzeby żydów
- wulgata-przekład na język łaciński sporządzony w IV w.p.n.e. przez św. Hieronima. W XV-XVI w. Prowadzono liczne prace nad przekładem Biblii na nasz język narodowy.
*Najważniejsze przekłady na język staropolski to: [/b]
- Biblia Królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka, XV w.)
- Biblia Leopolity (1561 r.)
- Biblia Jakuba Wujka (Nowy Testament został wydany w 1593 r., a całość w 1599 r.) II. Przekłady innowiercze
- Biblia brzeska (kalwińska, 1563 r.)
- Biblia nieświeska (Szymona Budnego, ariańskosocyniańska, 1572 r.)
- Biblia gdańska (luterańska, przekład przy współpracy kalwinów i braci czeskich, 1632 r.) W dzisiejszych czasach korzystamy z siódmego przekładu Biblii-Biblii Tysiąclecia wydanej w 1965 r.

PRZYPOWIEŚĆ BIBLIJNA
- przysłowia (księga Salomona-daje nam rady i pouczenia)
- sentencje aforyzmy, złote myśli
- porównania
- przykłady (opowieść, w której ukazane są postawy i zachowania prawego człowieka)
- alegoria-każdy element posiada ukryte znaczenie, co zmusza odbiorcę do głębszego zastanowienia i interpretacji.
- właściwa przypowieść ewangeliczna.

PSALM - hebrajska pieśń religijna mająca najczęściej formę modlitewnego hymnu. Wśród 150 psalmów, które wchodzą w skład Biblii można wyróżnić pochwalne, dziękczynne, błagalne. Ukazują one relacje między Bogiem, a człowiekiem, określają hierarchię wartości, na której szczycie stoi Bóg, a dopiero niżej są ludzie. W psalmach błagalnych człowiek prosi o wstawiennictwo i łaskę, w dziękczynnych dziękuje za otrzymane dobra, a w pochwalnych chwali Boga i uznaje, że jest całkowicie zależny od Stworzyciela. Autorstwo psalmów przypisuje się Dawidowi.

EGZEGEZA - metoda objaśniania Biblii

EWANGELIA - "dobra nowina o zbawicielu", spośród wielu wybrano powiązane ze sobą ewangelie Łukasza, Marka, Jana oraz Mateusza

APOKRYFY - niewłączone do Pisma Świętego pisma o tematyce biblijnej

WULGATA - łaciński przekład Pisma Świętego, IV wiek, św Hieronim

PERYSKOPA - fragment Pisma Świętego przeznaczony do czytania i objaśniania podczas nabożeństwa

____________________________________________________________

Starożytna Grecja i Rzym
____________________________________________________________

FILOZOFIA - umiłowanie mądrości

JOŃSKA FILOZOFIA PRZYRODY - reprezentuje archaiczny, grecki materializm żywiołowy zapoczątkowany przez Talesa z Miletu około VI-IV wieku p.n.e.. Podjęła pierwsze niemitologiczne, racjonalne próby wyjaśnienia natury

ETYKA - twórcą Sokrates, nauka o moralności

IDEALIZM - pierwotność ducha, wtórność materii, twórcą Platon

EPIKUREIZM - uzyskiwanie szczęścia poprzez przyjemności, najważniejsza była w nim etyka, twórca - Epikur

STOICYZM - życie zgodne z zasadami rozumu, głoszenie materializmu, osiąganie szczęścia przez wewnętrzną dyscyplinę moralną

SCEPTYCYZM - pogląd filozoficzny, podważający pełną wiarygodność ludzkiego poznania, postawa sceptyczna zakłada zawsze pewne obiektywne kryteria za pomocą których można rozróżnić prawdę i fałsz

FILOZOFIA CYNICKA - odrzucanie rozważanie zagadnień z teorii bytu i teorii poznania koncentrując się prawie wyłącznie na etyce. Dla cyników jedyną wartością godną analiz filozoficznych była cnota. Wszystko inne było im obojętne – łącznie z szeroko rozumianą wiedzą.

Rzeźba Grecka - Fidiasz (posąg Ateny, Zeusa), Myron (Dyskobol)

FETYSZYZM - jest najstarszą formą religii greckiej polegającą na oddawaniu czci przedmiotom martwym. Inną formą religii był antropomorfizm czyli wyobrażenie bogów na wzór ludzi.

MITOLOGIA - jest zbiorem baśni o bogach i bohaterach, w zależności od kultury można wyróżnić mitologie grecką, rzymską, celtycką, nordycką czy słowiańską, cykle mitologiczne nie są spójne, podział na mity:
*Kosmologiczne (początek świata)
*Teogoniczne (centrum mitologii)
*Antropogeniczne (początki ludzkości)

MITOLOGIA GRECKA
Podział bóstw greckich na klasy, bogowie nie zawsze sprzyjający, często ludzie stawali się ich narzędziami w walce o władzę na Olimpie, silny kultu bogów, w każdej wiosce był zazwyczaj posąg jakiegoś bóstwa, gdzie oddawano mu cześć

NAJWAŻNIEJSI BOGOWIE GRECCY | RZYMSCY
Zeus | Jowisz
Hera | Junona
|Hades | Pluton
Atena | Minerwa
Demeter | Ceres
Hestia | Westa
Artemida | Diana
Afrodyta | Wenus
Ares | Mars
Hermes | Merkury
Posejdon | Neptun
Hefajstos | Wulkan
Apollon | Apollo

NAJWAŻNIEJSZE MITY
*Mit o Ikarze i Dedalu
*Mit o Edypie
*Mit o Niobe
*Mit o Prometeuszu
*Mit o Demeter i Persefonie
*Mit o Heraklesie
*Mit o Wojnie Trojańskiej

HEROSI - półbogowie, łącznicy pomiędzy bogami a światem ludźmi, bohaterowie o niezwykłych umiejętnościach, po śmierci otaczano ich kultem boskim - najsłynniejsi - Herakles, Tezeusz, Jazon, Orfeusz, Perseusz

AOJDOWIE - wędrowni śpiewacy opowiadający mity

WIERZENIA RZYMSKIE
*bogowie z początku bezimienni, późniejsze przyjmowanie mitologii na wzór podbitych nacji (Greków)
*główne mity:
-Wędrówka Eneasza
-Legendarne założenie Rzymu

WIADOMOŚCI O TEATRZE STAROŻYTNYM
*obowiązuje zasady trzech jedności: czasu (24h), miejsca (jedno miasto) i akcji (jeden wątek)
*związany z obchodami uroczystości ku czci Dionizosa
*Budowa teatru greckiego:
-Orchestra - centralna część teatru, umieszczona między Skene, a Theatronem, najczęściej plac o średnicy 20-40m z znajdującym się pośrodku ołtarzem Dionizosa (Thymele), miejsce akcji przed wprowadzeniem Proskeonu
-Skene - budynek, w którym mieściły się szatnie aktorów i magazyny rekwizytów, jego fasada była też często tłem dla przedstawianej sztuki, znajdowały się w niej troje drzwi (dla aktorów oraz jako miejsce wypędzania do więzienia czy na wygnanie), wprowadzone przez Ajscylosa
-Proskeon - znajdował się przed Skene, inaczej przedscenie, miejsce, na którym toczyła się akcja (wcześniej odbywala się ona na Orchestrze)
-Theatron - widownia w kształcie większego od półkola wycinku koła

DYTYRAMB - przemowa pochwalna na cześć Dionizosa
SATYR - pół-człowiek, pół-kozioł
TRAGOS - pieśń tragiczna
KOMOS - pieśń komiczna
CHÓR KOZŁÓW - złożony z satyrów

____________________________________________________________

KRÓTKIE ZESTAWIENIE NAJWAŻNIEJSZYCH INFORMACJI

I. Gatunki literackie powstałe w antyku.
- komedia
- tragedia
- dramat satyrowy
- pieśni (ody i carminy)
- satyra
- list
- bajka
- epos
- epigramat
- anakreontyk
II. Poeci i pisarze tworzący w starożytności.
- Homer ("Iliada", "Odyseja")
- Sofokles ("Antygona")
- Horacy ("Pieśni")
- Arystoteles ("List do Pizonów", "Poetyka")
- Marek Aureliusz ("Rozmyślania")
- Platon ("Obrona Sokratesa")
- Anakreont ("Słodki bój" , "Igraszki"-poezja anakreońska)
III. Zasady etyczne, wartości, które cenili ludzie starożytni.
- miłość: "Iliada", "Odyseja", "Antygona"
- przyjaźń: "Antygona"
- tęsknota i miłość do ojczyzny: "Dedal i Ikar", "Antygona", utwory Tyrtajosa, postawa Sokratesa
- szlachetność i sprawiedliwość: "Obrona Sokratesa", "Rozmyślania" Marka Aureliusza
- cnota, szczęście, rozum: pieśni Horacego, "Rozmyślania", "O Sokratesie" W. Witwickiego
- nauka, mądrość: "O Sokratesie", pieśni Horacego, "Obrona Sokratesa"
- odwaga i honor: "Antygona", "Iliada"
IV. Co było ważne w czasach antyku.
1. Ludziom starożytnym uczucie miłości nie było obce. Przykładem jest tutaj Antygona, która bardzo kochała swego brata. Mówiła: "Mój los współkochać, nie współnienawidzić", "słowami świadczyć miłość to nie miłość". Ten drugi cytat w szczególności mówi o wadze miłości, która musi być poparta czynem, a nie tylko pustymi słowami. Achilles walczył z Hektorem, bo chciał pomścić swojego przyjaciela.
2. Ludzie antyku bardzo cenili sobie miłość do własnej ojczyzny. Tęsknili za nią gdy przebywali z dala od niej. Przykładem jest tutaj mit o Dedalu i Ikarze. O tym jak bardzo ważny był patriotyzm w tamtych czasach świadczą utwory Tyrtajosa.
3. Sprawiedliwość była ważna w czasach starożytnych. Sokrates oddał swoje życie w imię sprawiedliwości. Także Antygona jest przykładem osoby szlachetnej i sprawiedliwej
- do końca przestrzega niepisanych praw boskich
4. Stoicy podkreślali, że cnota jest warunkiem dobrego życia, a epikurejczycy uważali cnotę za warunek niezbędny do osiągnięcia szczęścia.
5. W starożytności ważnym elementem była mądrość. Sokrates nie wstydził się swojej zewnętrzej biedy, bo wiedział, że jest bogaty tym co ma w środku-rozumem. W. Witwicki tak o nim pisał-"dla rozumu miał kult". Także Sofokles w "Antygonie" podkreślał rolę rozumu: "Choćby, ktoś mędrcem był, żadna dlań hańba uczyć się jeszcze". Horacy uważa, że człowiek rozumny powinien pozostawić po sobie "pomnik trwalszy niż ze spiżu".
6. Honor i odwaga. Hektor walczył z silniejszym od siebie Achillesem, bo nie chciał splamić swojego honoru. Antygona jest kobietą odwżną, stawiającą na pierwszym miejscu swój honor - nawet za cenę własnej śmierci chciała pochować brata Polinejkesa.