Sojusz Fallen

Ricko

CYWILIZACJE STAROŻYTNEGO WSCHODU

Warunki naturalne - wylewy rzek
Sumerowie (państwa-miasta - Ur,Uruk, 4tys. lat p.n.e.,system miar, pismo klinowe, prawo pisane - Kodeks Hamurrabiego, politeizm - Anu, Isztar, Zikkuraty, pobici przez Akadów)
Akadowie (semici),
Babilon (3-2 tys. p.n.e., Kasyci - świetność, zniszczeni przez Persów w 539r.p.n.e.), Asyria (Amoryci i Huryci, IX-VII w.p.n.e. zniszczeni przez Medów)
Egipt (zjednoczenie 3100r. p.n.e, kapłani, Średnie Państwo - 2133-1786 p.n.e. handel z Fenicją, Syrią i Palestyną, najazd Hyksosów - konie, rozwój uzbrojenia, wypędzenie Hyksosów - początek Nowego Państwa, 1299r. Ramzes II, panowanie w Syrii i Palestynie, 1200r. p.n.e. kres świetności, później wojny domowe, VIw.p.n.e - prowincja perska; gospodarka - rolinctwo, religia - Amon, Re; Hieroglify, Piramidy)
Indie (Drawidzi - ciemnoskórzy 3tys.p.n.e. --> Ariowie - indoeu 2tys. p.n.e, Indus, kasty [kapłani, wojownicy, rolnicy i rzemieślnicy, niewolnicy], religia - braminizm (poli), VIw.p.n.e Buddyzm, Weda)
Chiny (Huang Ho, wynalazki: porcelana, proch, papier, [cenzura], ogromny alfabet, konfucjonizm, malarstwo)
Izrael (semici, Abraham, niewola egipska, Mojżesz, Palestyna, Saul (zjednoczenie), Dawid (stolica), Salomon (świątynia, ostatni władca), niewola babilońska, autonomia w państwach hellenistycznych i u Rzymian, od 70r. diaspora, monoteizm [Jahwe, Arka Przymierza, Biblia Mesjasz])
_____________________________________________________________

GRECJA ARCHAICZNA

Warunki naturalne (góry, mało pól, gaje oliwne, hodowla, dużo wysp, morze, brak drewna, mało złóż naturalnych, dużo gliny)
Najstarsze Cywilizacje (Minojska [4/3w.p.n.e., z Azji Mniejsze, Pismo linerane A i B, brak murów, sztuka, Knossos, zniszczona przez Mykeny], Grecy [przybyli z Płw. Bałkańskiego, 1450r.p.n.e. Mykeny, charakter wojenny], XIIw.p.n.e. - zamęt, Dorowie - prymitywni)
Ustrój państw greckich (Hellada, Polis, zgromadzenia - agory, granice górskie, wojny, oligarchie, Ateny - metojkowie, niewolnicy)
Kolonizacja Grecka (przyczyny: brak jedzenia, poszukiwania złóż, Wielka Grecja [Syrakuzy, Neapol, Tarent], Marsylia, Cyrena, Hiszpania, rozwój handlu i żeglugi, przyjmowanie greckiej kultury)
_____________________________________________________________

SPARTA I ATENY

Sparta (Peloponez, 20tys. reszta chłopi - heloci, periojkowie, szkolenia o 7r. życia, dwóch królów + zgromadzenie, geruzja [28 starców +2 królów]
Ateny (Ewolucja ustrojowa, Attyka, srebro, rybołówstwo, spadek pozycji króla na rzecz arystokracji, Prawo Drakona - surowy, stabilność polityczna, Solon [reforma społeczna, kasacja długów, podział na 4 grupy majątkowe, Areopag, Archonci], Pizystrat [561-508r.p.n.e., tyrania, niskie warstwy społ. społeczne,], Klejstenes [podział na fyle, Rada Pięciuset, ostracyzm], Związek Morski, Perykles)
_____________________________________________________________

WOJNY PERSKIE

Państwo Perskie (podporządkowanie Medów, VIw.p.n.e. imperium, satrapie, Persepolis)
Wojny Grecko-Perskie (494r.p.n.e - bunt miast jońskich, stłumiony, 490r.p.n.e. z zemsty Persowie atakują Ateny, Maraton, falanga, 10 lat rozejmu, 480r.p.n.e - Termopile, Salamina [morska - Temistokles], 479r.p.n.e - Plateje, powstanie w Persji, 449r.p.n.e. - pokój Kalliasa, hegemonia Aten - Związek Morski
Wojna peloponeska (431-404r. p.n.e. Sparta vs. Ateny, wygrana Sparty, pomoc Persji, kolejna wojna [Sparta vs. Ateny & Teby, przegrana Sparty - 371r.p.n.e.], Teby długo nie rządzą, Macedonia wchłania wszystko)
_____________________________________________________________

KULTURA STAROŻYTNEJ GRECJI

Religia Grecka (Politeizm, antropomorfizm, mitologia, bogowie i herosi, wyrocznie [Delfy - Pytia], igrzyska od 776r.p.n.e. życie pozagrobowe)
Architektura, Rzeźba, Malarstwo (skromne domy, ważne budowle przy centrum, agory, akropole, style dorycki, koryncki i joński, Partenon, Fidiasz - posągi Ateny i Zeusa, Poliklet, Myron - Dyskobol, malarstwo na ceramice, czarnofigurowa i czerwonofigurowe, perspektywa linearna
Literatura, teatr i historiografia (epika i poezja liryczna, epopeje Homera [Odyseja i Iliada], bajki Ezopa, Safona - poezja liryczna, dramat - ku czci Dionizosa, dytyramb - chór, opis teatru, sztuki Ajschylosa, Sofoklesa [trzeci aktor, Antygona, Król Edyp], historiografia - Herodot)
Nauka grecka (szukanie praw rządzących światem, Tales z Miletu - woda, Heraklit z Efezu - ogień, Pitagoras - matematyka, Demokryt - atomy, Sofiści - sensualizm [poznawanie za pomocą zmysłu], Sokrates - krytyka sofistów, cnota, skazany na śmierć, Platon - uczeń Sokratesa, Akademia, idealizm filozoficzny, Arystoteles - uczeń Platona, krytykował go, wiele zainsteresowań, nauczyciel Aleksandra Wielkiego, retoryka, Demostenes, Hipokrates - medycyna, przysięga
_____________________________________________________________

PODBOJE ALEKSANDRA WIELKIEGO. HELLENIZM

Macedonia (uważani przez Greków za barbarzyńców, monarchia, Filip II, sarissy, hetajrowie, walka z opozycją ateńską, podporządkowanie Grecji, utworzenie Związku Korynckiego, początek przygotowań do ataku na Persję [337r.p.n.e.], zabójstwo króla
Wyprawa Aleksandra Wielkiego (słaba Persja, zwycięstwa Aleksandra [Granic - 334r., Issos - 333r., zajęcie Egiptu, Gaugamela - 331r.] śmierć Dariusza III, wyprawa na Indie, bunt żołnierzy, śmierć Aleksandra w Babilonie w wieku 33 lat, rozpad imperium
Kultura hellenistyczna (łączenie kultury helleńskiej i wchodniej, ośrodki [Aleksandria, Efez, Rodos, Ateny],rozwój matematyki, geografii i astronomii, działalność Archimedesa (Pi), stoicyzm [spokój wewn.], cynizm [bez praw i autorytetów, cnota], epikureizm [przyjemności], sceptycyzm [brak obiektywizmu], budowa monumentalnych miast, Wenus z Milo, łączenie bóstw, przetrwała panowanie Rzymu)

Temat 8 "Rzym i jego podboje"
1. Italia i jej mieszkańcy
a) płw. Apeniński zamieszkany przez:
- Italikowie (centralna część)
- Grecy (tzw. Wielka Grecja, południwa część)
- Etruskowie (nad morzem Tyrreńskim)
- Galowie (północna część)
2. Początki Rzymu
a) Wg legendy założony przez Eneasza w 753 r.p.n.e., jego pierwszym władcą miał być Romulus
b) Rządy siedmiu królów
- zwycięskie wojny z sąsiadami
- budowa pierwszych świątyń i wytyczenie centralnego placu (forum)
- otoczenie miasta murem
zorganizowanie armii typu milicyjnego (służyli w niej wszyscy posiadający majątek, który pozwalał zakupić uzbrojenie)
c) obalenie monarchii w VI w.p.n.e. z powodu tyrańskich rządów - wprowadzenie republiki
d) Początki armii
- powoływanie obywateli w razie zagrożenia
- podział wojsk na legiony (liczyły 4,5 tysiąca żołnierzy, z czego ponad 4 tysiące stanowiła piechota. Dowodzili nimi legaci), kohorty i manipuły
- naczelnymi wodzami wojsk byli konsulowie
3. Podbój Italii
a) zajęcie Lacjum i ziem Ekwów (V w.p.n.e.) pokonanie Etrusków (IV w.)
b) spustoszenie Rzymu przez Galów
- nadanie chłopom ziemi i obywatelstwa, w celu zwiększenia obronności państwa
c) pokonanie koalicji Umbrów, Samnitów (trzy wojny samnickie) i Galów
d) krwawa wojna z królem Epiru Pyrrusem - zwycięstwo Rzymu i opanowanie Tarentu
4. Dalsze podboje
a) Wojny Punickie
- I wojna (264-241 rpne) zycięstwo Rzymian, na rzecz których Kartagina zrzekła się Sycylii, wysp na morzu Śródziemnym. Musiała także zapłacić kontrybucję i ograniczyć liczebność floty
- II wojna (218-201) kolejne zwycięstwo Rzymian, warunki tego pokoju były bardzo surowe (wszystkie ziemie Punijczyków przechodziły na własność Rzymu, prócz Afryki, musieli rozwiązać armię i oddać wszystkie okręty Rzymianom)
- III wojna (149-146) ostateczne zwycięstwo wiecznego miasta, zniszczenie miasta Kartagina
b) podbicie Macedonii (168)
c) zdominowanie Grecji
d) odziedziczenie państwa Pergamonu
e) pokonanie Seleucydów
5. Orgranizacja imperium rzymskiego
a) duża niezależność podbitych ziem, łagodne traktowanie pokonanych (chyba że doszło do buntu)
b) zakładanie kolonii na teranach państw sojuszniczych
c) tworzenie prowincji z ziem zdobytych poza Italią
- zarządzali w nich rzymscy urzędnicy

Temat 9 "Ustrój republiki i jej funkcjonowanie"
1. Społeczeństwo
a) podział na patrycjuszy (zajmowali urzędy i użytkowali ziemię państową) i plebejuszy (wolni obywatele trudniący się rolą, handlem i rzemiosłem, pozbawieni praw politycznych)
b) podział społeczeństwa na grupy majątkowe, a w związku z tym na centurie
- proletariusze nie musieli służyć w wojsku
c) terytorialny podział ludności (tribus)
d) narastająca przepaść majątkowa pomiędzy bogatymi posiadaczami ziemskimi, a patrycjuszami
e) wraz z rozwojem terytorialnym republiki wzrósł napływ niewolników, którzy generowali olbrzymie dochody
2. Ustrój Rzymu królewskiego
a) król wybierany był przez zgromadzenie kurionalne
b) król miał władzę cywilną, wojskową, sądowniczą i kapłańską
3. Ustrój republiki rzymskiej
a) władza należała do ludu
b) trzy rodzaje zgromadzeń: centurialne (najważnieszje, decydowało o wojnie i pokoju), tribusowe (zgromadzenie plebejuszy) i kurialne (najstarsze)
c) bardzo rozwinięta sieć urzędników (konsulowie, liktorzy, pretorzy, cenzorzy, trybuni ludowi, edylowie, pontifex maximus)
d) senat - liczył 300 urzędników, z czasem zaczął przejmować coraz większą włądzę. Zajmował się polityką, bezpieczeństwem, finansami i sprawami religijnymi
4. Przemiany społeczne po wielkich podbojach
a) pogorszenie sytuacji chłopstwa (konkurencja ze strony niewolników, bankrutowali i przenosili się do miast)
b) nieudane próby przemian agrarnych przez podział ziemi publicznej (pomysłodawcy - bracia Grakchowie, zostali zamordowani)
c) rywalizacja optymatów (senatorów) i popularów (ekwitów, warstwy nowobogackiej)
d) utworzenie armii zawodowej przez Gajusza Mariusza (z powodu zmniejszania się warstwy chłopskiej, coraz mniej było ludzi zdolnych do zakupu uzbrojenia)
e) z powodu przesytu rynku niewolniczego, nasiliło się złe traktowanie ich. Z tego powodu doszło do serii powstań, z których największym było powstanie Spartakusa
5. Wojny domowe w Rzymie - upadek republiki
a) osłabienie rapubliki, walki polityczne i rola dowódców doprowadziły do pierwszej próby obalenia ustroju: dyktatury Sulli.
b) zawiązanie triumwiratu przez Cezara, Pompejusza i Krassusa. Po śmierci Krassusa doszło do walki Cezaraz i Pompejusza, z której zwycięsko wyszedł ten pierwszy. Niedługo potem został zasztyletowany przez zwolenników republki
c) wybuch wojny domowej pomiędzy republikaninami, a członkami II triumwiratu (Oktawian, Agryppa i Antoniusz). Zwyciężyli członkowie triumwiratu nad Brutusem i Kasjuszem. Niedługo potem doszło do walki między byłymi sojusznikami, w której zwyciężyli Oktawian i Agryppa. Zwycięski Oktawian został jedynym władcą Rzymu

Temat 10 "Cesarstwo rzymskie"
1. Pryncypat i jego funkcjonowanie
a) ustrój wprowadzony prez Oktawiana Augusta, nazywany komedią republiki. Wprowadził tytuł imperatora i uprawnienia najwyższych urzędników państwowych oraz sprawował dozór nad wojskiem.
b) brak rządów dziedzicznych, władza była przekazywana krewnym, przyjaciołom, bądź bliskim współpracownikom.
c) podporą cesarza armia, aparat urzędniczy oraz senat. Pełnił on po zmianach funkcję doratczą i nie posiadał realnej władzy. Zmienił się jego skład - coraz więcej znajdowało się w nim urzędników z prowincji
d) reforma armii - utworzenie armii zawodowej, w której każdy żołnierz dostawał działkę ziemi i obywatelstwo rzymskie po skończonej służbie
2. Podboje cesarstwa, romanizacja prowincji
a) ekspansywna polityka Oktawiana zawocowała nabyciem licznych terenów w Europie. Dopiero zasadzka w lesie Teutobuskim przyniosła kres podbojów rzymskim w regionie.
b) następcy Oktawiana zaprzestali ekspansji na taką skalę, starając się utrzymać nabytki (cały czas trwały jednak walki na mniejszą skalę, dzięki którym zdobyto m.in. Mezopotamię i płd część Anglii)
c) szybka romanizacja terenów Europy zachodniej
3. Wprowadzenie dominatu
a) bardzo duży wpływ armii na wybór cesarzy, częste zamachy pretorianów
b) wprowadzenie dominatu przez Dioklecjana, w celu wzmocnienia państwa
c) wg nowego ustroju (wzorowanego na monarchiach wschodnich) władza cesarska miała "boską naturę"
d) wprowadzenie tetriarchii (rządów czterech), powiększenie armii, liczby urzędników oraz nałożenie nowych podatków

Temat 11 "Religie starożytnego Rzymu"
1. Pierwotne wierzenia Rzymian
a) bardzo duże znaczenie religii w okresie królewskim i w początkach republiki. Bardzo wiele bóstw, którym oddawano ofiary i cześć
b) przejęcie od etrusków panteonu bogów (Janusa, Marsa, Jowisza...)
c) rozwinięty rytuał religijny, duże znaczenie wróżb. Wysocy rangą kapłani mają szerokie wpływy w państwie
2. Hellenizacja religii rzymskiej
a) przejęcie części bóstw z mitologii greków oraz utożsamienie innych (np. Hermes - Merkury).
3. Wpływy orientalne
a) po wielkich podbojach na wschodzie, popularne stały się tamtejsze wyznania
b) podjęcie próby zjednoczenia różnych grup wyznaniowych w państwie poprzez wprowadzenie kultu cesarza jako boga
4. Powstanie i rozwój chrześcijaństwa
a) pojawienie się nowej religii monoteistycznej w Palestynie. Nauki Jezusa przyciągnęły tysiące ludzi obietnicami życia wiecznego w niebie
b) bardzo duże represje chrześcijan były spowodowane tym, że nie odddawali oni boskiej czci cesarzowi
5. Chrześcijaństwo religią panującą. Organizacja Kościoła
a) pomimo prześladowań liczba wyznawców rosła. Stanowili oni coraz większy odsetek elit, co zaowocowało edyktem mediolańskim (313r. pozwalał na swobodę wyznania). Już w 380 r. chrześcijaństwo stało się religą panującą, za panowania Teodozjusza Wielkiego
b) kościół uzanawał cesarzy jako panujących z boskiej woli, oni z kolei nadawali liczne ziemie kościołowi

Temat 12 "Kultura starożytnego Rzymu"
1. Wpływy greckie na kulturę rzymską
a) duży wpływ na rzymską religię i kulturę mieli Etruskowie, od których przejęto część wierzeń i pismo
b) kontakty z grekami, zwłaszcza po ich podbiciu, nasiliły się. Popularna stała się filozofia i sposób życia greków
c) mimo przejęcia wielu elementów z życia greckiego, Rzym zachował swój język i rozwinął własną literaturę i sztukę
2. Architektura, rzeżba, malarstwo
a) Rzymianie wznosili liczne monumentalne budowle z marmuru. Świątynie, pałace, amfiteatry i cyrki dawały poczucie wyższości Rzymianom
b) budowa sieci dróg, która umożliwiała szybkie przemieszczanie się wojsk i rozwinięcie handlu. Osiągnięciami myśli technicznej rzymian były także akwedukty, centralne ogrzewanie mieszkań oraz rozwinięta sieć kanalizacyjna
c) bardzo popularna stała się mozaika oraz malarstwo naścienne. Nieodłącznym elementem rzeźby rzymskej były liczne posągi przedstawiające realistyczne rysy twarzy
3. Literatura i historiografia
a) czołowymi twórcami rzymskimi byli: Wergiliusz (Eneida), Horacy, Owidiusz (Sztuka kochania), Marek Katon (O obyczajach), Juliusz Cezar (O wojnie galijskiej), Marek Cycero, Lucjusz Seneka (O łagodności)
b) najważniejszymi historiografami byli: Polibiusz, Warron, Tytus Liwiusz, Swetoniusz, Plutarch, Amman Marcelinnus
4. Prawo rzymskie
a) Rzymianie stworzyli najbardziej rozwinięty system prawny w starożytności, reulował on życie publiczne i prywatne
b) podstawą prawa było prawo XII tablic. Duży wpływ na prawo mieli preotrzy, którzy wnosili do niego poprawki. Później ich rolę przejeli cesarze
c) prawo rzymskie stało się podwaliną dla prawa współczesnego

Temat 13 "Upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego"
1. Rozkład ustroju niewolniczego
a) początkowy napływ niewolników zmalał, z powodu zaprzestania wojen agresorskich. Wzrost cen niewolników
b) malejące zyski z pracy niewolników doprowadzily do kryzysu gospodarczego
c) część obowiązków niewolników przejęli kolonowie, teoretycznie będący wolnymi ludźmi
d) zanikanie handlu w miastach, rozwój handlu wymiennego
2. Upadek politytczny cesarstwa i jego podział
a) reformy Konstantyna miały na celu poprawę sytuacji wojskowej (reforma wojsk i podział na jednostki polowe i graniczne), administracyjnej (podział na prefektury) i gospodarczej
b) kryzys państwa wykorzystywałe ludy ościenne Nasiliły się najazdy Sasanidów i plemion germańskich
c) podział imperium przez Teodozjusza Wielkiego w 395r.
d) upadek zachodniej części cesarstwa pod wpływem ruchów plemion germańskich