Sojusz Fallen

Ricko

EUROPA ZACHODNIA WE WCZESNYM ŚREDNIOWIECZU

Wielka Wędrówka Ludów, powstanie germańskich państw (pojawienie się Hunów (375), wypieranie Ostrogotów i Wizygotów, zgoda na zamieszkanie tych ostatnich w Tracji, Rzymianie nie dostarczają im jedzenie co kończy się buntem i powstaniem Wizygotów [bitwa pod Adrianopolem przegrana przez Rzymian, śmierć cesarza Walensa, 378r.], rządy Teodozjusza Wielkiego, ataki Alaryka - 410r. zdobycie Rzymu, osiedlanie się Swewów w Hiszpanii, Ostrogotów w Dalmacji, Wandalów w Afryce Północnej, Anglów i Sasów w Wielkiej Brytanii, dalsze walki z Hunami, Aezjusz walczy z Attylą, śmierć Attyli, Hunowie się wycofują, bliski koniec cesarstwa, Odoaker obala ostatniego cesarza Romulusa Augustulusa w 476r., insygnia odesłane do Konstantynopola, Odoaker obalony w 488r. przez Teodoryka, VIw. - panowanie Justyniana Wielkiego, krótkie, Italia pod wladzą Longobardów)
Upadek kultury w Europie Zachodniej (antagonizmy między barbarzyńskimi zwyczajami plemiennymi i prawem rzymskim, wyludnienie miast, upadek nauki i literatury
_____________________________________________________________

CESARSTWO WSCHODNIORZYMSKIE - BIZANCJUM

Rozkwit cesarstwa wschodniego (395, podział na dwa cesarstwa, Konstantynopol centrum handlu, Hagia Sophia, potężne pałace i kościoły, panowanie Justyniana Wielkiego [zniszczenie Wandalów, Ostrogotów, stworzenie kodeksu Justyniana, chwilowe panowanie w Italii]
Najazdy Słowian, Awarów i Bułgarów. Wojny z Persami i Arabami
(VI-VII najazdy Słowian i Awarów na Bizancjum, nieudolne rządy Fokasa, skupienie się na walkach z Persami, utrata ziem na płw. Bałkańskim, nieudane obleganie Konstantynopola, nowy wróg - Bułgarzy, krwawe walki, długie walki z Persami, zajęcie i utrata przez nich Syrii i Armenii, obleganie Konstantynopola, kolejny wróg - Arabowie, utrata Syrii i Egiptu oraz Cyrenajki i Kartaginy, użycie ognia greckiego, dalsze straty - Sardynia, Sycylia i Kreta)
Ustrój Cesarstwa Wschodniego (początkowo dominat, basileus, despota, ceremoniał, cezaropapizm, reformy Leona III - podział na temy, decentralizacja)
Życie religijne w Bizancjum (pojawienie się arianizmu, nestorianizmu, monofizytyzm [jedność natury ludzkiej i boskiej w Chrystusie], spór o kult obrazów [ikon]
_____________________________________________________________

ARABOWIE I KULTURA ISLAMU

Sytuacja polityczna na Bliskim i Środkowym Wschodzie do VIIw. (walki Persów z Bizancjum, wyczerpanie Persji, Arabowie - płw. Arabski, handel, Medyna i Mekka, 570r - narodziny Mahometa
Mahomet i jego nauka (prorok Mahomet, Allah, hidżra - 622r. spisanie nauk Mahometa - 653r. koran, ponadto sunna [życie i działalność Mahometa], obowiązki religijne [modlitwa 5 razy dziennie w kierunku Mekki, ramadan - post, jałmużna, pielgrzymka do Mekki, walka za wiarę, 10 razy publiczne wyznanie wiary)
Podboje arabskie - Kalifaty (kalif - zastępca proroka, święta wojna, zdobycie Persji, Syrii, Egiptu, Palestyny, 661r. Damaszek stolicą, 711r. przedostanie się do Europy, pobicie Wizygotów, porażka z Karolem Młotem pod Poitiers w 732r. stolicą zostaje Bagdad (762), panowanie Abbasydów, rozwój handlu)
Rozpad imperium arabskiego (Kalifaty: bagdadzki [Mezopotamia i Persja], kordobiański [Hiszpania], Fatymidów [Egipt i Syria], dalsze podziały, szyici [stronnicy Alego] i sunnici, najazd Turków Seldżuckich
Kultura arabska (wpływy irańskie i bizantyjskie, matematyka, astronomia, geografia, medycyna, ornamenty
_____________________________________________________________

PAŃSTWO FRANKÓW I CESARSTWO OTTONÓW

Początki państwa Franków (wzrost znaczenia Franków, Chlodwig przyjmuje chrzest - 486r., sojusz z Kościołem, prawo salickie, ziemia indywidualna, rozwój latyfundiów, upadek miast, system poddańczo-pańszczyźniany, urząd majordoma)
Rządy Karolingów (koniec dynastii Merowingów, władzę przejmuje majordom Karol Młot, pokonanie Arabów (732), Pepin Mały [syn Karola Młota] obala ostatniego Merowinga i zostaje królem, pokonanie Logobardów)
Cesarstwo Karola Wielkiego (syn Pepina Mały, rozrost terytorialny, walki z Sasami (804), odrodzenie cesarstwa, 800r. - koronacja na cesarza, likwidacja urzędu majordoma, podział na hrabstwa i marchie, rozkwit kultury, reforma szkolnictwa, renesans karoliński, powrót łaciny
Państwa Europy Zachodniej (Traktat w Verdun - 843r. podział cesarstwa [Karol Łysy - zachodnia - Francja, Ludwik Niemiecki - wschodnia - Niemcy, Lotar I - środkowa - Włochy], rozpad Włoch, w zachodniej dzielnicy po Karolingach Hugo Kapet zakłada dynastię Kapetyngów, najazdy Normanów (wikingów), łupienie, później podbijanie ziem, powstanie Normandii, opanowanie Sycylii, 1066r. norman Wilhelm Zdobywca pokonuje Anglów i Sasów pod Hastings)
Odnowienie cesarstwa w Niemczech (Szwabia, Saksonia, Bawaria, Lotaryngia, Frankonia, Henryk I Ptasznik (919) jednoczy, zajmuje Miśnię, narzuca daniny Wieletom, pokonuje Węgrów, rządy Ottona I, związanie się z Kościołem, podporządkowanie Słowian, Polaków, Czechów, Węgrów i Danii, kryzys papiestwa, złe wybory cesarzy, Otton I pomaga papieżowi, koronacja go na cesarza, panowanie Ottona III, nowa wizja Europy, przedwczesna śmierć)
_____________________________________________________________

FEUDALIZM I SYSTEM LENNY

Wieś zachodnioeuropejska we wczesnym średniowieczu (powrót ludzi na wieś, tylko porty się trzymają, podział na latyfundia [kolonowie] i osadnictwo germańskie [wolni chłopi], nowe majątki, rozdawanie ziem - umowy prekaryjne, zależności feudalne
System lenny (komendacja z silniejszym, wasal i senior, stosunek lenny, inwestytura, lenna dziedziczna)
Rozdrobnienie feudalne w Europie Zachodniej (Frankowie VIIIw., król - suzeren, drabina feudalna, również w kościele - beneficjum, "Wasal mego wasala nie jest moim wasalem" - wyjątek Anglia, rozkwit XIw. renta [odrobkowa, naturalna, pieniężna], rozwój gospodarczy, odrodzenie się miast)
_____________________________________________________________

SŁOWIANIE I ICH PAŃSTWA

Początki ludów słowiańskich i ich podział (Prasiedziby - Prypeć i Dniestr, Wędrówka Ludów - Słowianie idą na zachód, podział [Antowie - Wielkorusini, Białorusini, Małorusini; Zachodni - plemiona czeskie, polskie, słowackie i połabskie; Południowe - Macedończycy, Serbowie, Słoweńcy, Chorwaci], walka z Bułgarami)
Organizacja plemion słowiańskich. Wierzenia (ród-->opole-->plemię, kniaź [pełnia władzy], drużyna, religia oparta na przyrodzie [siły przyrody], bez kapłanów)
Pierwsze państwa słowiańskie (duża rola Awarów, współdziałanie w atakach na Bizancjum, bunt Samona utworzenie państwa (622), Awarowie pokonani przez Karole Wielkiego, ataki Bułgarów i stworzenie państwa, zmienne szczęście w walce z Bizancjum, przyjmowanie kultury bizantyjskiej, 864r - chrzest [Cyryl i Metody, cyrylica] Xw. porażki, Bazyli II Bułgarobójca przyłącza Bułgarię do Bizancjum w 1018r., ponadto inne państwa, ciężka sytuacja [Frankowie i Bizancjum])
Państwo Wielkomorawskie. Działalność Cyryla i Metodego (Mojmir [jednoczy], Rościsław [walki z wschodnimi Frankami], Świętopełk, ataki węgierskie, później Czechy zależne od Niemiec, działanie Cyryla i Metodego, stworzenie pisma [gładolica], chrystianizacja, brak aprobaty papieża, wygnanie do Bułgarii)
Początki państwa ruskiego (wareska dynastia Rurykowiczów, Włodzimierz Wielki - 988r. chrzest)
_____________________________________________________________

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW

Plemiona polskie i ich organizacja (Polanie, Wiślanie, Lędzianie, Ślężanie itd., grody, książe - Polanie i Wiślanie, Mieszko I - jednoczenie plemion)
Państwo Mieszka I (jednoczenie ziem, zajęcie Śląska i Małopolski, chrzest - 966r. z Czech, Jordan, dobre stosunki z Ottonem I, najazd margrabiego Hodo, Cedynia - 972r., Dagome Iudex)
Panowanie Bolesława Chrobrego (Wygrana walka o władzę, dobre stosunki z cesarstwem, misja Wojciecha - 997r., zjazd gnieźnieński - 1000r. 1 arcybiskupstwo, 3 biskupstwa, wojna z Henrykiem II 1002-1018, pokój w Budziszynie, utrata Czech, zdobycie Milska i Łużyc, udana wyprawa na Ruś Kijowską, 1025r - koronacja)
Organizacja państwa polskiego za pierwszych Piastów (monarchia patrymonialna, palatyni, drużyna - 3-4tys. pan grodu - kasztelan, podgrodzia, słaba administracja)
_____________________________________________________________

KRYZYS I ODBUDOWA PAŃSTWA POLSKIEGO

Polska pod rządami Mieszka II (udana wyprawa na Saksonię, atak ze wszystkich stron, utrata Milska, Łużyc, Śląska, Grodów Czerwieńskich, ucieczka i powrót z kraju [Bezprym])
Powstanie ludowe i jego skutki (Niezadowolenie ludu z pwoodu m.in wiary, grabienie, najazd Brzetysława, złupienie Gniezna (1039), rozkład państwa - Mazowsze, Pomorze, Kazimierz Odnowiciel - pomoc Węgier, Niemiec i Rusi Kijowskiej)
Rządy Kazimierza Odnowiciela (Stolica - Kraków, odbicie Pomorza i Mazowsze [śmierć Masława], zbrojne odzyskanie Śląska, jednak Kazimierz musi płacić trybut Czechom)
Odbudowa organizacji państwowej i kościelnej (obowiązek służby wojskowej, stosunki feudalne wzorowane na niemieckich, odbudowa większości diecezji)
_____________________________________________________________

EUROPA W WALCE O INWESTYTURĘ I UDZIAŁ W NIEJ POLSKI

Ruch reformatorski i kościele zachodnim (słaba pozycja kościoła, feudalizacja, ruch reformatorski z Cluny, walka z symonią, Treuga Dei)
Schizma wschodnia (podział na zachód - katolicyzm [papież] i wschód - prawosławie [patriarcha], trwa do dziś, wzajemne klątwy)
Walka Grzegorza VII z Henrykiem IV (chęć podporządkowanie władzy świeckiej przez Kościół, Dictatus Papae - 1075r. ekskomunika Henryka IV w 1077r. ukorzenie się przed papieżem w Canossie, odbudowa pozycji w Niemczech, kontratak, obalenie papieża w 1085r. dalszy spór, synod w Clermont - 1095r. konkordat w Wormacji - 1122r. koniec sporu, dalsze zatargi: Welfowie vs. Hohenstaufowie, walki we Włoszech, porażka Fryderyka I Barbarossy w 1176r. z Ligą Lombardzką, przewaga cesarzy, Innocenty III - całkowita dominacja papieży
Polska w obozie gregoriańskim (sojusz z Węgrami, Bolesław Śmiały, wyprawy na wrogie Czechy, odzyskanie arcybiskupstwa w Gnieźnie i korony królewskiej, niezależność od Niemiec)
Bunt możnych, wypędzenie Bolesława Śmiałego z kraju (opór możnych, drogie wyprawy, Stanisław ze Szczepanowa - biskup, rozkaz zamordowania go, ucieczka na Węgry)
_____________________________________________________________

WYPRAWY KRZYŻOWE

Geneza wypraw krzyżowych (Turcy Seldżuccy, pokonywanie Arabów, 1070 - Bagdad, 1085 - Syria, Palestyna, walki z Bizancjum, zwycięstwo pod Manzikertem w 1071r., rozpad na kilka sułtanatów, Arabowie szanowali chrześcijan, Turcy nie, kontakty Urbana II z Aleksym I, synod w Clermont - Święta wojna" 1095r. liczby odzew na krucjaty)
Przebieg wypraw krzyżowych (nieudana wyprawa chłopska - 1095r., regularna wyprawa - 1096r. brak formalnego dowódcy, zdobycie Jerozolimy w 1099r., utworzenie Królestwa Jerozolimskiego, Gotfryd z Boullion, dalsze zagrożenie dla państw łacińskich ze strony Turków, mało ludzi, tworzenie zakonów rycerskich, II krucjata 1147-49, nieudana, upadek Jerozolimy w 1187r. III krucjata 1189-92, połowiczne sukcesy, IV krucjata, totalny zanik ideologii krucjat, złupienie Konstantynopola, utworzenie cesarstwa łacińskiego, wzrost znaczenie Wenecji, 1261 - odrodzenie się cesarstwa bizantyjskiego, kolejne wyprawy nieudane, 1212 - krucjata dziecięca, upadek Akki - 1291r. formalny koniec okresu krucjat)
Skutki wypraw krzyżowych (nietrwałe zdobycze, rozbicie Bizancjum, wzrost znaczenia Genui i Wenecji, duże straty ludzi, zapoznanie z kulturą wschodu, fanatyzm religijny)
Rekonkwista (odzyskiwanie ziem, rozbicie terytorialne Maurów, zdobycie Toledo - XIw. XII - pomoc z Afryki, zwycięstwo pod Navas de Tolosa chrześcijan, 1492r - zdobycie Grenady, powstanie Hiszpanii)
Krucjata przeciwko Słowianom Połabskim i Bałtom (najazdy niemieckie na ziemie Obodrytów i Wieletów, chrystianizacja, zakładanie marchii, Zakon Kawalerów Mieczowych - 1202r. zajmowanie Inflant, przybycie Krzyżaków, walki z Prusami)
_____________________________________________________________

MONARCHIA BOLESŁAWA KRZYWOUSTEGO

Wzrost znaczenia możnowładztwa za Władysława Hermana (sprzymierzeniec cesarza, brak działania, lennik Czech, dobry układy z Węgrami, rzeczywiste rządy palatyna Sieciecha, podział kraju między synów Hermana - Zbigniewa i Bolesława)
Przejęcia władzy przez Bolesława Krzywoustego i wojna z Niemcami (1109) (walka między braćmi, ucieczka Zbigniewa do Niemiec, najazd niemiecki [Henryk V], udana wojna podjazdowa, obrona Głogowa - 1109r. obrona niezależności, 1111r. powrót Zbigniewa do Polski i jego zamordowanie)
Podbój Pomorza (wcielenie Pomorza Gdańskiego, zhołdowanie Pomorza Zachodniego, chrystianizacja Pomorza prowadzona przez Ottona z Bambergu, germanizacja tych ziem)
Stosunki z cesarstwem i odnowienie niezależnego Kościoła polskiego (Bolesław wasalem cesarza, oddanie Pomorza Zachodniego, papież potwierdza niezależność polskiego Kościoła)
Statut Bolesława Krzywoustego o następstwie tronu (1138) (podział na dzielnice, senioralną miał posiadać najstarszy syn, Władysław II - Senioralna + Śląsk, Mieszko III - Wielkopolska, Bolesław Kędzierzawy - Mazowsze, Henryk - Sandomierz, niepowodzenie koncepcji)
_____________________________________________________________

ROZBICIE DZIELNICOWE W POLSCE

Upadek zasady senioratu (walki między braćmi, pokonanie Wladysława, najazd Fryderyka I Barbarossy, hołd dla cesarza, przejmowanie władzy niezgodne ze statutem, rozpad królestwa)
Wzrost znaczenia możnych i Kościoła (wzrost majątków możnych i duchowieństwa, poparcie papieża Innocentego III)
Monarchia Henryków śląskich. Najazd Mongołów (Władanie w Krakowie Leszka Białego, walka z opozycją, dobre rządy Henryka Brodatego, podporządkowanie Śląska, Wielkopolski i ziemi sandomierskiej, rządy Henryka Pobożnego, najazd mongolski w 1241r. na Polskę i na Węgry pod dowództwem Batu-chana)
Straty terytorialne Polski dzielnicowej (utrata Pomorza Zachodniego i Gdańskiego, Ziemi Chełmińskiej [Krzyżacy], początek hołdowania Czech - Wacław II)
_____________________________________________________________

PRZEMIANY GOSPODARCZE I SPOŁECZNE W POLSCE XII-XIII W.

Zmiany w sposobie gospodarowania na wsi polskiej (trójpolówka, lepsze narzędzia, karczowanie lasów)
Osadnictwo na prawie polskim (nowi otrzymują ziemie i zwolnienia ze świadczeń na kilkanaście lat, daniny, zrównanie nowego i starego osadnictwa)
Immunitet (wyłączanie dóbr kościelnych i możnowładczych spod panowania księcia, ekonomiczne lub sądownicze, władza nad chłopami w rękach feudałów)
Osadnictwo na prawie niemieckim (akcja kolonizacyjna - XIIIw., ulgi i przywileje na prawach niemieckich, lokacje wsi, zasadźca - sołtys, wolnizna, czynsz w pieniądzu, odpracowywania u pana, sukces osadnictwa)
Początki miast w Polsce (lokacje na prawie magdeburskim, Złotoryja, Wrocław, Kraków, Sandomierz - XIIIw. zwarta zabudowa, rynek, ratusz, budynek wagi miejskiej, barbakany
Stosunki społeczne i narodowościowe w miastach (Patrycjat [większość Niemcy], pospólstwo, plebs, cechy [obrona rzemieślników,ustalanie jakości i cen], gildie [ochrona interesów kupców - Hanza]
_____________________________________________________________

KRYZYS CESARSTWA I PAPIESTWA W EUROPIE

Rozkład cesarstwa (walki Welfów z Hohenstaufami [zwycięzcy], 1250r. początek Wielkiego Bezkrólewia, rabunki, anarchia, 1273r. obranie za króla Rudolfa Habsburga, ciężka sytuacja Niemiec, reaktywowanie cesarstwa w 1312r. dalsze walki o władzę między Habsburgami, Wittelsbachami i Luksemburczykami, wygrywają Luksemburczycy, sprawy rzeszy na drugim planie, dalsze rozbicie Niemiec)
Kryzys gospodarczy i społeczny w Europie Zachodniej w XIVw. (brak ziemi pod uprawy, czarna śmierć, straty ludnościowe, wyludnienie wsi, pojawienie się pośredników [kupców], kryzys szlachty, konflikty społeczne - Żakeria, Powstanie Wata Tylera)
Kryzys ideologiczny w Kościele. Upadek znaczenia papiestwa (walka Bonifacego VIII z Filipem IV Pięknym, porwania papieża, niewola awiniońska - 1305-1377), zwiększenie podatków, lekceważenie obowiązków duchownych, gromadzenie majątków, nowe ruchy religijne: lollardowie, katarzy [krucjaty przeciw nim], husyci, wielka schizma zachodnia 1378-1417, podział na papieży włoskich i awiniońskich, sobór w Pizie - trzeci papież, wybór Marcina V kończy spór, dalsze walki o pierwszeństwo soboru lub papieża)
_____________________________________________________________

MONARCHIE STANOWE W EUROPIE ZACHODNIEJ

Anglia za Plantagentów ("wasal mojego wasala jest moim wasalem", po Normanach przychodzą Plantageneci, panowanie Henryka II, szereg reform, uderzały one w Kościół, sprzeciw Thomasa Becketa, jego śmierć, immunitet dla duchowieństwa, panowanie Ryszarda Lwie Serce i jego brata Jana bez Ziemi, podatki na krucjatę, niezadowolenie Kościoła, klątwa na Jana bez Ziemi, który uznaje się za lennika papieża, sprzeciw feudałów, powstanie, król podpisuje Wielką Kartę Swobód - 1215r. ograniczenie władzy królewskiej, Henryk III opodatkowuje jednak baronów, powstanie, porażka króla, powstanie parlamentu - 1265r.)
Początki parlamentu angielskiego (Izba Lordów [duchowni, książęta, hrabiowie] Izba Gmin [rycerstwo, mieszczanie], początkowo zgody na podatki, później projekty ustaw)
Państwo francuskie XI-XIIIw (lennik Francji królem obcego państwa [Wilhelm Zdobywca], chęć odebrania królom angielskim posiadłości w Normandii i zachodniej Francji, wojna Filipa II z Janem bez Ziemi i Ottonem IV - wygrana przez Francuzów, walki z katarami [1209-22r.])
Monarchia stanowa we Francji (centralizacja państwa, legiści, teoria suwerenności monarchii, stany: duchowieństwo, szlachta - feudałowie, chłopi i mieszczanie, zwoływanie Stanów Generalnych - 1302r. [spór króla z papieżem], osobne obrady każdego ze stanów)
Wojna Stuletnia i jej konsekwencje (1337-1453, spór terytorialno-dynastyczny o koronę francuską, powstanie we Flandrii, początkowe zwycięstwa Anglików, później wkroczenie Joanny D'Arc i końcowe zwycięstwo Francuzów, osłabiona Francja, powstanie - Żakeria, te same problemy w Anglii, wojna Dwóch Róż, wyrżnięcie się dynastii Yorków i Lancasterów, nowa szlachta i nowa dynastia panująca - Tudorów)
_____________________________________________________________

KULTURA ŚREDNIOWIECZNEJ EUROPY

Uniwersalizm kultury średniwiecznej (powszechny język, pogląd na świat, system szkolnictwa, cechy architektury, Bóg ustanowił porządek rzeczy, asceza, ukorzenie się przed Bogiem, nowe zakony: benedyktynów i cystersów, franciszkanów i dominikanów [żebrzące])
Szkoły i uniwersytety (analfabetyzm, tylko duchowni umieją czytać i pisać, dwa rodzaje uniwersytetów: Sorbona [teologiczny] i Bolonia [świecki] , filozofia scholastyczna - ślepe wierzenie w autorytety, tomizm, powstawanie kronik)
Kultura i literatura rycerska i mieszczańska (główne zajęcie - wojna, ślubowanie Bogu i damie, pieśni rycerskie, liryka miłosna, lepsze wykształcenie mieszczan niż rycerzy, literatura religijna
Architektura i sztuka średniowiecza (style romański [grube mury, małe okna, plan krzyża] i gotycki [strzelistość, smukłość, ostre zakończenia, rozety], sztuka głównie religijna)
_____________________________________________________________

KONCEPCJE ZJEDNOCZENIOWE I ZJEDNOCZENIE ZIEM POLSKICH

Próby zjednoczenia państwa polskiego w II pol. XIIIw. (anarchia po śmierci Henryka Pobożnego, działania Leszka Czarnego, Henryka IV Probusa i Przemysła II, nieudane próby zjednoczenia)
Przemyślidzi na tronie polskim (potęgi czeskich Przemyślidów, wygrana przez Wacława II walka z Władysławem Łokietkiem)
Koronacja Przemysła II na króla Polski (poparcie możnych i biskupa Świnki, jednoczenie ziem, koronacja w 1295r., morderstwo króla, walki o władzę między Łokietkiem a Henrykiem Głogowskim
Wacław II królem Polski (wypędzenie Łokietka, panowanie Wacława II, koronacja - 1300r. zmiana systemu rządzenia państwem [odsunięcie wojewodów i kasztelanów], słabnąca pozycja Wacława II)
Walki o granice Polski za Władysława Łokietka (konflikt Łokietka z biskupem Janem Muskatą, Krzyżacy podstępnie zajmują Pomorze, walka z Janem Luksemburczykiem, obleganie Krakowa, staranie się o koronę, 1320r. - koronacja, wojna z Krzyżakami, zwycięstwo pod Płowcami - 1331, śmierć Łokietka - 1333)
_____________________________________________________________

POLSKA KAZIMIERZA WIELKIEGO

Polityka zagraniczna (małe państwo, słabe wewnętrznie i zewnętrznie, wrogowie: Czechy i Krzyżacy, układ w Wyszehradzie z królem czeskim [20tys. kop praskich za koronę] oraz z królem węgierskim o sukcesję, Krzyżacy - pokój wieczysty - 1343r. do Polski Kujawy i ziemia Dobrzyńska, u Krzyżaków zostaje ziemia chełmińska i Pomorze, przyłączenie Rusi Halickiej, nieudana próba przyłączenia Śląska, przyłączenie jako lenno Mazowsza)
Polityka wewnętrzna Kazimierza Wielkiego (rozwinięcie urzędu starosty, urzędy marszałka, podskarbiego i podkanclerzego, reforma sądownictwa, kodyfikacja praw, nowe sądy: grodzkie, ziemskie i prawa niemieckiego, rozszerzono obowiązek służby wojskowej, budowa 50 zamków, fortyfikacja miast, reforma monetarna, kopalnie soli, akcja kolonizacyjna, opieka nad miastami, ufundowanie Akademii Krakowskiej w 1364r.)
Sprawa następcy tronu (Tron bo bezpotomnej śmierci króla objąć mają Andegawenowie, adopcja Kaźka Słupskiego, nieudane plany uczynienia go królem, śmierć króla w 1370r.)
Polska monarchią stanową (konsolidacja władzy królewskiej, udział rady królewskiej, ukształtowanie się stanów, powstanie szlachty, utworzenie zasady elekcyjności tronu)
_____________________________________________________________

STOSUNKI POLSKO-LITEWSKIE

Litwa do XIVw. - rozwój terytorialny (bez zjednoczenia, pogaństwo, nieudany sojusz z Krzyżakami, wojny z Tatarami, Rusią, Krzyżakami, książę Gedymin - dwunarodowe państwo litewsko-ruskie)
Geneza unii polsko-litewskiej (zagrożenie ze strony krzyżaków, rywalizacja o Ruś Halicką, Litwa chce chrztu, bojarzy chcą przywilejów jak w Polsce)
Układ w Krewie (Ludwik Węgierski na tronie polskim, 1374 - przywilej koszycki w zamian za uznanie jego córki królową, jej mężem miał zostać książę litewski - Jagiełło, obietnice chrztu Litwy i przyłączenia jej po Polski, rozluźnienie sojuszy, ostre stosunki z Zakonem Krzyżackim, Unia w Krewie - 1385r. zachowanie odrębność Wielkiego Księstwa Litewskiego)
Stosunki polsko-litewskie w XVw. (Grunwald - 1410r, Unia w Horodle - 1413r. kilkukrotne zrywanie Unii [1440, 1492], polonizacja bojarów, rzeczywista unia realna)
_____________________________________________________________

STOSUNKI POLSKO-KRZYŻACKIE

Zakon Krzyżacki (z Jerozolimy przez Węgry do Polski, Niemcy, w Polsce od 1226r.)
Sprowadzenie Krzyżaków do Polski (Ziemia Chełmińska, Konrad Mazowiecki)
Stosunki polsko-krzyżackie za ostatnich Piastów (utrata ziemi dobrzyńskiej i Kujaw, wojna, bitwa pod Płowcami - 1331, kolejna wojna 1409-1411 - powstania na Żmudzi, Grunwald, Pokój Toruński, kilkukrotne kolejne drobne wojny, wyprawa husycka)
Wojna trzynastioletnia (Inkorporacja Prus, Związek Pruski, słaby początek Polaków, wystawienie armii zaciężnej, II Pokój Toruński - 1466r. Zakon lennem polski, sekularyzacja zakonu w 1525r.)
_____________________________________________________________

POLSKA WOBEC HUSYCKICH CZECH

Ruch husycki w Czechach (konflikty narodowościowe Czechów z Niemcami, ucisk społeczny, upadek papiestwa, plany Jana Husa na odnowienie Kościoła, początkowo Hus popierany przez króla czeskiego, później krytykowany i spalony na stosie w czasie sobory w Konstancji w 1415r.)
Wojny husyckie (bunt przeciwko Zygmuntowi Luksemburczykowi, odparcie 5 krucjat, konflikty wewnętrzne: Taboryci i Kalikstyni: bratobójcza bitwa pod Lipanami (1434) - klęska Taborytów, nowa taktyka walki: ustawianie wozów w okrąg, krwawe bitwy [bez jeńców], ugoda Kalikstynów z cesarzem)
Władysław Jagiełło i Witold, a Husyci (poparcie husytów [chociaż oficjalnie ich potępiano, przymykanie oka na Husytów)
Ruch husycki w Polsce (podłoże polityczne, konflikt Zbigniewa Oleśnickiego ze Spytkiem z Melsztyna [wykorzystującym hasła husyckie], porażka Spytka, koniec husytyzmu w Polsce )
_____________________________________________________________

EKSPANSJA TURECKA W EUROPIE

Turcy osmańscy i ich państwo (powstanie państwo Osmana I, zajmowanie ziem Bizancjum)
Podbój ziem bałkańskich i zagrożenie Węgier (podboje Murada I, pokonanie Serbów [Bitwa na Kosowym Polu] i Bułgarów, klęska chrześcijan pod Nikopolis (1396), beznadziejna sytuacja Bizancjum, atak Tamerlana hamuje postępy tureckie, Murad II podporządkowuje Serbię)
II Unia polsko-węgierska. Bitwa pod Warną i jej skutki (osadzenie na tronie Węgier Władysława III, układ z Turcją, zerwanie pokoju, źle zorganizowana bitwa pod Warną, porażka Węgier, śmierć króla)
Upadek Konstantynopola (Mehmed II na tronie tureckim, oblężęnie Konstantynopola, śmierć cesarza, Istambuł)
_____________________________________________________________

POLITYKA DYNASTYCZNA JAGIELLONÓW

Nowe dynastie w Europie Środkowej (Andegawenowie, Luksemburgowie, Jagiellonowie, Habsburgowie, rywalizacja o trony na Węgrzech i w Czechach)
Opanowanie tronu czeskiego i węgierskiego (rywalizacja między Czechami i Węgrami, Jagiellonowie korzystają i zajmują tron czeski w 1471r. i węgierski w 1790r. walka Władysława Jagiellończyka z Janem Olbrachtem, słabe rządy Władysława)
Układ Wiedeński ( 1515r. Polityka dynastyczna Habsburgów, zawarcie porozumienia w Wiedniu [Śluby Wiedeńskie], Maksymilian I, zabezpieczenia dynastyczne)
Bitwa pod Mohaczem (Sulejman Wspaniały: zdobycie Belgradu, Rodos, atak na Węgry, porażka pod Mohaczem - 1526r. śmierć Ludwika Jagiellończyka, dalsze ataki Turków - Wiedeń, Węgry mają 2 królów)
_____________________________________________________________

KULTURA ŚREDNIOWIECZNEJ POLSKI

Początki kultury łacińskie w Polsce (kultura uniwersalna, przybywanie duchownych z zachodu, wyjazdy Polaków za granice - kształcenie się)
Początki i rozwój piśmiennictwa (żywoty świętych, kroniki Galla Anonima i Jana Długosza, Kazania Świętokrzyskie, Bogurodzica)
Życie umysłowe w Polsce (Działalność Uniwersytetu Jagiellońskiego, podobieństwo do Sorbony, wysoki poziom prawa, matematyki i astronomii, Paweł Włodkowic)
Architektura i sztuka romańska w Polsce (kolegiata w Tumie, Kruszwicy, rotunda w Cieszynie, drzwi gnieźnieńskie i płockie)
Gotyk w Polsce średniowiecznej (Kościół Mariacki, Collegium Maius, zamek w Malborku)
_____________________________________________________________