Sojusz Fallen

Oktawian August

1. Pakt Pólnocnoatlantyck,i ł Układ Warszawski
a) W IV 1949 r. USA, Kanada i 10 państw europejskich podpisało w Waszyngtonie Pakt Pół¬nocnoatlantycki (NATO). Wzajemny sojusz wojskowy obejmował demokratyczne państwa zachodniej Europy i dzięki obecności w nim USA stanowił „parasol ochronny" dla dobrze rozwijającej się współpracy w ramach planu Marchalla. Sojusz rozrósł się w 1952 r. o Grecję i Turcję, poważnie ograniczając ekspansję komunizmu na Bałkanach.
b) W V 1955 r. NRF została przyjęta do NATO. Wywołało to poważny kryzys na linii wschód- zachód. Wiązało się to bowiem z remilitaryzacją tego państwa, co pogwałciło umowy poczdamskie. Państwa bloku wschodniego liczyć się zaczęły także z możliwością rewin¬dykacji terytorialnych NRF.
c) Odpowiedzią państw socjalistycznych było stworzenie Układu Warszawskiego (V 1955). Dominująca pozycja wojskowa ZSRR w sojuszu dała nowe narzędzie kontroli państw sate¬lickich, chociaż w propagandzie stalinowskiej stanowiła zaporę rozprzestrzeniającego się imperializmu państw zachodnich. Przez następne prawie pół wieku oba bloki rozbudowy¬wały bazy wojskowe na wypadek wojny.

2. Konflikt koreański (1950-1953)
a) W 1918 r. po czasowej okupacji Korei przez ZSRR i USA zostały stworzone na półwyspie dwa państwa. Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna pod przywództwem Kim Ir Sena miała zagwarantowany radziecki protektorat. Korea Południowa (po wycofaniu się: Amerykanów) borykała się z własnym, dalekim od demokracji systemem politycznym.
b) W VI 1950 r. wojska Korei Północnej zaatakowały południe celem zjednoczenia. Rada Bezpieczeństwa ONZ wysłała przeciw agresorom kontyngent wojskowy, składający się w większości z wojsk amerykańskich dowodzonych przez D. MacArthura. Przerzucenie walk do KRLD doprowadziło do eskalacji konfliktu i włączenia się do wojny (po stronie Kim-Ir-Sena) ludowych Chin. Wojna trwała 3 lata, a zakończył ją (trwający do dziś) rozejm dzielący kraj wzdłuż 38 równoleżnika. Wojna koreańska przyspieszyła wyścig zbrojeń i była pierwszą realną wojną między państwami zwaśnionych bloków.
c) Podobny do koreańskiego charakter miał też konflikt z komunistami w Wietnamie (tzw. "brudna wojna"). Doprowadził on do klęski Francuzów i utrwalenia rządów Cho-Chi-Minha (komunistyczny przywódca Wietnamu Północnego). Obie wojny i proklamację Chińskiej Republiki Ludowej (1949) uważa się za powstanie nowego (częściowo konkurencyjnego wobec ZSRR) ogniska światowego komunizmu.

3. Kryzys sueski. (1956)
a) Stosunki zimnowojenne widoczne byty także na Bliskim Wschodzie. Rozpad imperiów kolonialnych Wielkiej Brytanii i Francji oraz powstanie państwa izraelskiego doprowadziły Moskwę do poszukiwań nowych sojuszników także w tym rejonie świata. W połowie lat 50. widoczne było już zbliżenie ZSRR z Egiptem (A. Naser), co w sytuacji złych stosunków arabskiego państwa z Izraelem (zaledwie rozejm po wojnie 1948/1949) mogło kolejny punkt zaczepienia radzieckiego imperializmu w świecie i ognisko potencjalnej wojny.
b) Rząd egipski w 1956 r. znacjonalizował Kanał Sueski, na co posiadające tu wpływy Anglia i Francja zareagowały operacją desantową w strefie kanału. Operację tę wykorzystał Izrael do zajęcia egipskiego Synaju. Klęska militarna Egiptu nie zakończyła się jednak klęską polityczną. ZSRR zażądał wycofania wojsk angielskich i francuskich, stosując szantaż atomowy. Jednocześnie I sekretarz KC KPZR Nikita Chruszczow namówił Amerykanów na pośrednictwo w negocjacjach rozejmowych, na co przystała dyplomacja prezydenta Eisenhowera.
c) Wycofanie się wojsk sojuszników USA z Suezu uważa się za zwycięstwo ZSRR, które wprowadzając kość niezgody między państwa NATO, okazał się zdolny do obrony interesów państw arabskich.

***Lata odwilży (1953-1955)

a) Po kilku latach „zimnej wojny" nastąpiła jednak odwilż w stosunkach między narodowych. Śmierć Stalina i zakończenie wojny w Korei dawało szansę na trwałe odprężenie. Jego symbolem była konferencja w Genewie (1954). Zamknięto tam wojnę wietnamską i powrócono do rozmów w sprawie jedności Niemiec, z udziałem stron starej koalicji antyfaszystowskiej. Trwalszym sukcesem odwilży był koniec okupacji Austrii. Podzielona po wojnie i odrębnie okupowana, doczekała się traktatu przyznającego jej suwerenność (1955).

b) Skutkiem odwilży było także wzmożenie inicjatyw państw niezaangażowanych. Zmierzały one do narzucenia tzw. Trzeciemu Światu ram organizacyjnych i programowych, wyraźnie odróżniających go od dwóch zwalczających się obozów. Dyplomacja taka, uprawiana przez przywódców, np. Jugosławii, Egiptu czy Indii (najbardziej prestiżowy jej efekt to konferencja w Bandungu — 1955), nie przyniosła (ze względu na duże rozbieżne ideologiczno-kulturowe) żadnych trwalszych konstrukcji międzynarodowych.