 Wysłany: Pią 10:47, 13 Sie 2010 Temat postu: |
|
No to mi się może przydać na polaka  |
|
| Wysłany: Czw 19:28, 12 Sie 2010 Temat postu: Powtórka - I Klasa |
|
| OGÓLNE
RODZAJE I GATUNKI LITERACKIE LIRYKA: -zapis wierszowany -podmiot liryczny Fraszki, Pieśni, Elegie, Treny, Hymn, Sonet, Erotyk, Oda EPIKA: -narrator -bohaterowie -akcja, wydarzenia, opisy (świat przedstawiony) -zapis ciągły, proza Opowiadania, Opis, Esej, Powieść, Felietony, Pamiętniki, Reportaże DRAMAT: -podział na role i akty Komedia, Tragedia, Dramat właściwy, Farsa, Tragifarsa ARCHETYP - najbardziej pierwotny typ postawy ludzkiej TOPOS - umiejscowienie danego wzorca osobowego w konkretnym miejscu, czasie, religii, filozofii itd. SKRZYDLATE SŁOWA - utrwalone w języku ogólnym fragmenty tekstów albo samodzielne wypowiedzenia: wyrazy, wyrażenia, określenia, hasła maksymy, przysłowia znanego autorstwa albo określonego pochodzenia (np. z Biblii lub mitologii). Często są używane bez żadnej wiedzy o pochodzeniu, ale znawcy potrafią wskazać źródło FRAZEOLOGIZMY - frazeologizmem nazywamy utrwalone społecznie połączenie co najmniej dwóch wyrazów, którego znaczenie nie wynika ze znaczenia składników WYRAŻENIEM IDIOMATYCZNYM nazywamy frazeologizm, którego znaczenie jest zupełnie inne niż wynika ze znaczeń każdego ze składników i z sumy tych znaczeń _____________________________________________________________ STAROŻYTNOŚĆ NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE DOTYCZĄCE BIBLII Źródło Pismo święte dzielimy na: a) Stary Testament-46 ksiąg napisanych przed narodzeniem Chrystusa np.: Księga Rodzaju (Genesis), Wyjścia (Exodus), Hioba, Mądrości, Izajasza, Daniela, Zachariasza. b) Nowy Testament-27 ksiąg napisanych po narodzeniu Chrystusa: - ewangelie wg.: św.Marka, św.Mateusza, św.Jana i św.Łukasza - Dzieje Apostolskie. - Listy Apostolskie: 14 Listów św.Pawła, 2 Listy św.Piotra, 3 Listy św.Jana, 1 List św.Judy Tadeusza, 1 List św. Jakuba. - Apokalipsa św. Jana W oryginale Stary Testament zapisany był w języku greckim, aramejskim i hebrajskim, dlatego też zrodziła się potrzeba przetłumaczenia biblii na inne języki. Najdawniejsze tłumaczenia Biblii to: - septuaginta-przekład na język grecki sporządzony w Aleksandrii w III-II w.p.n.e. na potrzeby żydów - wulgata-przekład na język łaciński sporządzony w IV w.p.n.e. przez św. Hieronima. W XV-XVI w. Prowadzono liczne prace nad przekładem Biblii na nasz język narodowy. Najważniejsze przekłady na język staropolski to: - Biblia Królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka, XV w.) - Biblia Leopolity (1561 r.) - Biblia Jakuba Wujka (Nowy Testament został wydany w 1593 r., a całość w 1599 r.) II. Przekłady innowiercze - Biblia brzeska (kalwińska, 1563 r.) - Biblia nieświeska (Szymona Budnego, ariańskosocyniańska, 1572 r.) - Biblia gdańska (luterańska, przekład przy współpracy kalwinów i braci czeskich, 1632 r.) W dzisiejszych czasach korzystamy z siódmego przekładu Biblii-Biblii Tysiąclecia wydanej w 1965 r. Gatunki literackie pojawiające się w Biblii: - opowiadanie - list - przypowieść - pieśń - psalm - hymn - modlitwa - lamentacja - kronika - apokalipsa - poemat Przypowieść jest utworem narracyjnym, typowym dla literatury moralistycznej. Jest opowiadaniem o nieskomplikowanej budowie. Zawiera sens paraboliczny-uniwersalny (gr. parabole, "zestawienie obok siebie"). Fabuła przypowieści jest prosta, uboga, wręcz schematyczna. Postacie i zdarzenia wyjaśniają prawdy uniwersalne, moralne, filozoficzne oraz religijne. Przypowieść biblijna: - przysłowia (księga Salomona-daje nam rady i pouczenia) - sentencje aforyzmy, złote myśli - porównania - przykłady (opowieść, w której ukazane są postawy i zachowania prawego człowieka) - alegoria-każdy element posiada ukryte znaczenie, co zmusza odbiorcę do głębszego zastanowienia i interpretacji. - właściwa przypowieść ewangeliczna. PSALM - hebrajska pieśń religijna mająca najczęściej formę modlitewnego hymnu. Wśród 150 psalmów, które wchodzą w skład Biblii można wyróżnić pochwalne, dziękczynne, błagalne. Ukazują one relacje między Bogiem, a człowiekiem, określają hierarchię wartości, na której szczycie stoi Bóg, a dopiero niżej są ludzie. W psalmach błagalnych człowiek prosi o wstawiennictwo i łaskę, w dziękczynnych dziękuje za otrzymane dobra, a w pochwalnych chwali Boga i uznaje, że jest całkowicie zależny od Stworzyciela. Autorstwo psalmów przypisuje się Dawidowi. ------------------------------------------------------------------------------------- WIADOMOŚCI O TEATRZE STAROŻYTNYM *obowiązuje zasady trzech jedności: czasu (24h), miejsca (jedno miasto) i akcji (jeden wątek) *związany z obchodami uroczystości ku czci Dionizosa *Budowa teatru greckiego: -Orchestra - centralna część teatru, umieszczona między Skene, a Theatronem, najczęściej plac o średnicy 20-40m z znajdującym się pośrodku ołtarzem Dionizosa (Thymele), miejsce akcji przed wprowadzeniem Proskeonu -Skene - budynek, w którym mieściły się szatnie aktorów i magazyny rekwizytów, jego fasada była też często tłem dla przedstawianej sztuki, znajdowały się w niej troje drzwi (dla aktorów oraz jako miejsce wypędzania do więzienia czy na wygnanie), wprowadzone przez Ajscylosa -Proskeon - znajdował się przed Skene, inaczej przedscenie, miejsce, na którym toczyła się akcja (wcześniej odbywala się ona na Orchestrze) -Theatron - widownia w kształcie większego od półkola wycinku koła DYTYRAMB - przemowa pochwalna na cześć Dionizosa SATYR - pół-człowiek, pół-kozioł TRAGOS - pieśń tragiczna KOMOS - pieśń komiczna CHÓR KOZŁÓW - złożony z satyrów STOICYZM - kierunek filozoficzny zapoczątkowany w IIIw. p.n.e. rozgraniczał trzy działy filozofii: -Teorię poznania (logikę) -Teorię bytu (fizykę) -Teorię moralności i życia (etykę) Etykę opierała się na osiąganiu szczęścia przez wewnętrzną dyscyplinę moralną, sumienne spełnianie tych obowiązków, które spadają na nas naturalną koleją rzeczy, oraz odcięcia swoich emocji od zdarzeń zewnętrznych, czyli utrzymywania stanu spokojnego szczęścia niezależnie od zewnętrznych warunków. Modelem człowieka był mędrzec, który żył w zgodzie z naturą, kierujący się rozumem. PODSUMOWANIE STAROŻYTNOŚCI Źródło I. Gatunki literackie powstałe w antyku. - komedia - tragedia - dramat satyrowy - pieśni (ody i carminy) - satyra - list - bajka - epos - epigramat - anakreontyk II. Poeci i pisarze tworzący w starożytności. - Homer ("Iliada", "Odyseja") - Sofokles ("Antygona") - Horacy ("Pieśni") - Arystoteles ("List do Pizonów", "Poetyka") - Marek Aureliusz ("Rozmyślania") - Platon ("Obrona Sokratesa") - Anakreont ("Słodki bój" , "Igraszki"-poezja anakreońska) III. Zasady etyczne, wartości, które cenili ludzie starożytni. - miłość: "Iliada", "Odyseja", "Antygona" - przyjaźń: "Antygona" - tęsknota i miłość do ojczyzny: "Dedal i Ikar", "Antygona", utwory Tyrtajosa, postawa Sokratesa - szlachetność i sprawiedliwość: "Obrona Sokratesa", "Rozmyślania" Marka Aureliusza - cnota, szczęście, rozum: pieśni Horacego, "Rozmyślania", "O Sokratesie" W. Witwickiego - nauka, mądrość: "O Sokratesie", pieśni Horacego, "Obrona Sokratesa" - odwaga i honor: "Antygona", "Iliada" IV. Co było ważne w czasach antyku. 1. Ludziom starożytnym uczucie miłości nie było obce. Przykładem jest tutaj Antygona, która bardzo kochała swego brata. Mówiła: "Mój los współkochać, nie współnienawidzić", "słowami świadczyć miłość to nie miłość". Ten drugi cytat w szczególności mówi o wadze miłości, która musi być poparta czynem, a nie tylko pustymi słowami. Achilles walczył z Hektorem, bo chciał pomścić swojego przyjaciela. 2. Ludzie antyku bardzo cenili sobie miłość do własnej ojczyzny. Tęsknili za nią gdy przebywali z dala od niej. Przykładem jest tutaj mit o Dedalu i Ikarze. O tym jak bardzo ważny był patriotyzm w tamtych czasach świadczą utwory Tyrtajosa. 3. Sprawiedliwość była ważna w czasach starożytnych. Sokrates oddał swoje życie w imię sprawiedliwości. Także Antygona jest przykładem osoby szlachetnej i sprawiedliwej - do końca przestrzega niepisanych praw boskich 4. Stoicy podkreślali, że cnota jest warunkiem dobrego życia, a epikurejczycy uważali cnotę za warunek niezbędny do osiągnięcia szczęścia. 5. W starożytności ważnym elementem była mądrość. Sokrates nie wstydził się swojej zewnętrzej biedy, bo wiedział, że jest bogaty tym co ma w środku-rozumem. W. Witwicki tak o nim pisał-"dla rozumu miał kult". Także Sofokles w "Antygonie" podkreślał rolę rozumu: "Choćby, ktoś mędrcem był, żadna dlań hańba uczyć się jeszcze". Horacy uważa, że człowiek rozumny powinien pozostawić po sobie "pomnik trwalszy niż ze spiżu". 6. Honor i odwaga. Hektor walczył z silniejszym od siebie Achillesem, bo nie chciał splamić swojego honoru. Antygona jest kobietą odwżną, stawiającą na pierwszym miejscu swój honor - nawet za cenę własnej śmierci chciała pochować brata Polinejkesa. _____________________________________________________________ |
|